Work-life balance. Gdy ignorujesz ostrzeżenia, że twój komputer nie działa prawidłowo, w końcu ulegnie awarii. Tak samo jest z mózgiem

Równowaga między życiem zawodowym a prywatnym (ang. work-life balance) nie jest tym, czym większość ludzi myśli, że jest. Oto porady doświadczonego HR-owca na temat tego, jak zachować równowagę w życiu.

Wszyscy chyba zgodzą się z tym, że równowaga między pracą a życiem osobistym jest bardzo ważna. Jednak niewielu z nas pojmuje tak naprawdę jej istotę. Nierozsądny jest ten, kto wierzy, że zasada work-life balance sprowadza się do trybu „8 godzin snu, 8 godzin pracy i 8 godzin odpoczynku” – dla wszystkich i bez wyjątków.

Chodzi tu bardziej o wewnętrzną równowagę każdego człowieka i jego dążenie do samorealizacji w różnych sferach życia. A kiedy ta równowaga w zakresie wszystkich podstawowych potrzeb (dotyczących nie tylko pracy i rodziny – o czym później) zostaje zaburzona, człowiek nieuchronnie doświadcza stresu i problemów, zarówno w pracy, jak i życiu osobistym.

Przy okazji – możliwość godzenia życia zawodowego z prywatnym zajmuje bardzo wysokie miejsce na liście rzeczy, których programiści oczekują od dobrego miejsca pracy. Według raportu HackerRank Developer Skills, czynnik ten znajduje się na drugim miejscu – jest nawet ważniejszy, niż dobra płaca.

Pierwszy krok ku zrozumieniu work-life balance

Już od 12 lat prowadzę konsultacje w zakresie coachingu zawodowego (współpracuję głównie z informatykami). W tym czasie doradzałam setkom pracowników, którzy z przekonaniem twierdzili, że brakuje im równowagi między pracą a życiem osobistym. Pytałam ich, co przez to rozumieją i co, ich zdaniem, świadczy o tym, że ktoś ma zachowaną tę równowagę. Pytanie to zawsze wywoływało wiele dyskusji.

Czym więc jest work-life balance? 

Moje własne doświadczenia i opinie wielu naukowców z dziedziny psychologii doprowadziły mnie do przekonania, że w pierwszej kolejności należy uświadomić sobie własne cele życiowe i priorytety, a dopiero potem odpowiednio nimi zarządzać, także w kontekście pracy. Według Europejskiego Towarzystwa Psychoterapii neurotyczność (w tym kwestie granic osobistych oraz te związane z zależnością i zatrudnieniem) występowała w 2018 roku w około 80 proc. krajów UE.

Przede wszystkim klucz umożliwiający dotarcie do właściwych priorytetów znajduje się w danej osobie, w jej „hardware”. To oznacza, że są one częściowo dziedziczone, ale głównie są wpajane przez rodziców jako zachowania związane z przetrwaniem społecznym. Jak to zawsze bywa, pierwszym krokiem jest świadomość – musisz zdać sobie sprawę, że równowaga w twoim życiu została zakłócona. Jak powiedziała Elle Luna: “Aby uciec z więzienia, musisz najpierw uświadomić sobie, że w nim jesteś”.

Następnie ustal, które aspekty twojego życia nie są w równowadze i co może cię zmotywować do zmiany. W kolejnym kroku można zasięgnąć porady, jak tę równowagę utrzymać. Moja osobista rada to określenie swoich wartości i priorytetów, którym zawsze poświęcasz uwagę, energię i czas.

Według badań psychologicznych każdy człowiek ma następujące podstawowe potrzeby:

● potrzeba bycia szczęśliwym i zdrowym,

● samorozwój jako potrzeba zrozumienia świata i siebie samego,

● rodzina jako potrzeba bezwarunkowej miłości i współczucia,

● praca jako sposób na przetrwanie i źródło środków finansowych,

● życie społeczne jako potrzeba szacunku i zrozumienia w grupie,

● potrzeba autonomii (pobycia czasami z samym sobą).

To posłuży nam jako punkt wyjścia do rozwoju osobistej równowagi.

Aby określić, które z twoich potrzeb nie są właściwie zaspokajane, zastanów się nad tym, jakie sytuacje wywołują u ciebie negatywne emocje, rozpacz, poczucie winy itd. To są właśnie te obszary, w których doszło do zaburzenia równowagi, i od tego najlepiej zacząć.

Na przykład budzisz się (już zirytowany? dlaczego?), jesz śniadanie (rozczarowany? dlaczego?), następnie idziesz do biura, gdzie sprawdzasz maile i odkrywasz, że musisz załatwić kilka spraw lub naprawić usterki w funkcji, którą wcześniej wdrożyłeś w swoim projekcie (jesteś rozdrażniony? dlaczego?). Poza tym musisz wprowadzić jeszcze kilka nowych funkcji do pewnej aplikacji, masz też zaplanowane spotkania ze współpracownikami i tak dalej. Spróbuj zanotować wszystkie swoje negatywne emocje.

Najlepiej podejść do tego metodycznie. Zanotuj to na papierze lub skorzystaj z dowolnego oprogramowania, które preferujesz. Następnie znajdź w sobie odwagę do przyznania, które priorytety zeszły na dalszy plan – zrób ich listę i zwróć uwagę na swoje emocje. Pomocna może być poniższa tabela:

Pod koniec tygodnia będziesz miał swoją listę luk w priorytetach. Aby to zrównoważyć, zajmij się najpierw tymi najbardziej ignorowanymi. Potem rozważ kilka naszych wskazówek (znajdziesz je na końcu artykułu), odnosząc się do tej potrzeby, która jest najsłabiej zaspokajana. Pamiętaj, że są to tylko pewne propozycje (najbardziej podstawowe). Można je łączyć na różne sposoby lub opracować własne.

Należy mieć na względzie, że twoje emocje są jak sygnały z mózgu. Jest to podobne do systemu powiadamiania, ale w realnym życiu. Jeśli przez dłuższy czas będziesz ignorować ostrzeżenia, że twój komputer nie działa prawidłowo, w końcu ulegnie on awarii. Tak samo jest z ludzkim mózgiem. Udowodniono, że ludzie, którzy nie mają zaspokojonych podstawowych potrzeb, żyją krócej i cierpią bardziej. Zdiagnozuj więc swój „komputer”, nie ignoruj własnych emocji, zwracaj baczną uwagę na to, czego doświadczasz.

Wraz ze zmianą zainteresowań i okoliczności będziesz się uczyć i dostosowywać. Baw się dobrze! Pamiętaj, aby regularnie wracać do swoich priorytetów, by zobaczyć, co się zmieniło.

Dlaczego firmy pomagają programistom w osiągnięciu work-life balance?

Oczywiście najczęściej robią to w trosce o własny sukces biznesowy. Ale dobra wiadomość jest taka, że jest to korzystne dla wszystkich. Oto dlaczego.

Z badania Blind wynika, że 57,16 proc. z 11 487 pracowników branży technicznej doświadczyło wypalenia.

Na podstawie swojego doświadczenia mogę powiedzieć, że ten problem jest rzeczywiście powszechny wśród programistów. Wypalenie to bardzo poważna sprawa. Jest to stan wyczerpania fizycznego i psychicznego, który pojawia się w odpowiedzi na emocjonalne przeciążenie. Oczywiste jest, że w tym stanie trudno jest skupić się na pracy i utrzymywać pozytywne relacje z ludźmi. Stało się to problemem dla biznesu. Ponieważ komunikacja w zespole jest zakłócona, cierpi na tym produktywność i atmosfera w pracy. Firmy starają się temu zapobiegać na różne sposoby. Wyjaśnię, jak pomagamy wspierać tę równowagę w Zoolatech, gdzie pracuję.

Oferty pracy z

Przede wszystkim chcemy, aby nasi pracownicy czuli się zintegrowani i mile widziani – jak u siebie w domu. Naszym celem, jako działu HR, jest wspieranie poczucia wspólnoty. Wszyscy są tu otwarci – od kierowników po stażystów, chętnie dzielą się wiedzą i służą pomocą w razie potrzeby. Pracownicy nie mają też oporów, aby głośno mówić o tym, co im przeszkadza i jak lepiej można by zorganizować podział zadań w zespole. Według naszej ankiety większość (80 proc.) respondentów uznała otwartość za jeden z najbardziej atrakcyjnych aspektów pracy w Zoolatech.

Oczywiście ustalamy też granice – to podstawowy wymóg we wszystkich zespołach. Chociaż mamy elastyczne harmonogramy, istnieje kilka prostych zasad, których należy przestrzegać, na przykład brak nocnych połączeń lub powiadomień na czatach, uzgadnianie terminów i odpowiadanie na wiadomości w tym samym dniu, w którym zostały otrzymane.

Chciałabym jeszcze wspomnieć o czymś, co jest bardzo ważne dla naszych pracowników.

Dobroczynność

W naszej społeczności jest wielu ludzi działających charytatywnie. Nie każdy jednak lubi organizować tego typu akcje, dlatego szukamy firm, którym można zaufać. Przyczyniliśmy się do wzrostu grona osób chcących pracować na rzecz innych – w miarę naszych możliwości pomagamy z dokumentami i kontrahentami. W rezultacie wielu pracowników wspólnie odwiedza domy dziecka i schroniska dla zwierząt, a my, jako firma, zbieramy datki naszych kolegów i przekazujemy na cele charytatywne. To sprzyja budowaniu wspólnoty i sprawia, że ludzie czują wartość swojej pracy.

Możliwości uczenia się

Jesteśmy przekonani, że wszyscy utalentowani programiści chcą się uczyć i rozwijać. Jako firma wdrożyliśmy rekompensatę za kształcenie i szkolenia w ramach kursów, konferencji i warsztatów (pokrywamy do 70 proc. kosztów).

Profesjonalna pomoc

Nasi specjaliści od zasobów ludzkich przeszli szkolenie psychologiczne i mają wieloletnie doświadczenie w doradzaniu osobom, które doświadczają braku równowagi. Na początku oferujemy pomoc przyjacielską. Nie bój się rozmowy w cztery oczy. Zawsze można w sprzyjającej atmosferze omówić swoje potrzeby i pragnienia ze specjalistą w pracy. Gdy okazuje się, że konieczna jest terapia, firma zaleca długoterminowe konsultacje z korporacyjnymi psychoterapeutami.

Promowanie sportu

W Zoolatech mamy społeczność ludzi, którzy lubią sport we wszystkich jego formach. Na Strava (aplikacja sportowa) istnieje klub, gdzie koledzy dzielą się swoimi doświadczeniami z lekcji boksu, biegania, pływania kajakiem i innych aktywności. Wszystko to sprowadza się do wspólnoty. Zawsze lepiej jest uprawiać sport z ludźmi, którzy podzielają twój punkt widzenia i z tobą rywalizują. Jeśli lubisz sport, spróbuj z kolegami.

Hobby i fankluby

Wspieramy współpracę w grupach osób o podobnych zainteresowaniach. Mamy zespół, który bardzo lubi grać w gry planszowe. Od czasu do czasu kupujemy więc dla nich nowe gry – mogą z nich korzystać w biurze; grają również po pracy, własnymi grami. Każdy może stworzyć swoją społeczność hobbystyczną. Mamy tu nawet bractwo miłośników piwa.

Robimy to wszystko, aby zaspokajać potrzeby naszych pracowników. Możecie zrobić coś podobnego w swojej pracy lub wykorzystać te pomysły jako punkt wyjścia. Chciałabym też dać ci kilka wskazówek, jak pracować ze swoimi specyficznymi potrzebami. Ponieważ każda sytuacja jest wyjątkowa, jest to opracowywane z ekspertem w naszej firmie, ale te proste rady mogą być pierwszym krokiem lub inspiracją dla ciebie do budowania zrównoważonego życia.

Podstawowa potrzeba bycia szczęśliwym i zdrowym

Oczywiście każdy ma własne powody, ze względu na które nie jest w stanie zaspokoić potrzeby bycia szczęśliwym i zdrowym. Najpierw należy określić swoją motywację. Nikt inny nie zrobi tego za ciebie – to ty znasz rozwiązanie tej zagadki. Ale pierwszą i najważniejszą rzeczą, jaką powinieneś zrobić, jest zakomunikowanie swojej potrzeby osobom z najbliższego otoczenia.

Jeśli jesteś niezadowolony ze swojej pracy, przemyśl, dlaczego tak jest. Być może relacje z kolegami są niesatysfakcjonujące, a twoje zadania nudne i mało inspirujące. Następnie sprawdź, czy możesz porozmawiać z kimś ze swojego działu kadr, kolegą lub kierownikiem o możliwej zmianie takiego stanu rzeczy. Jeżeli wiesz, czego potrzebujesz, ale twój pracodawca nie jest w stanie ci tego zapewnić, rozważ poszukiwania nowej pracy.

Oto kilka ważnych wskazówek, które brzmią prosto, ale nie każdy stosuje się do nich, aby uczynić swoje życie szczęśliwszym i zdrowszym:

● odżywiaj się zdrowo,

● zadbaj o 7–8 godzin snu w nocy,

● otaczaj się pozytywnymi ludźmi,

● ćwicz regularnie.

Samorozwój jako podstawowa potrzeba zrozumienia świata i siebie samego

Wszyscy od czasu do czasu doświadczamy poczucia stagnacji. Pomóc może tutaj określenie, czego chcesz, i rozpoczęcie nauki od podstaw. Jeśli widzisz kogoś, kto jest w czymś dobry i zazdrościsz mu tego, może to jest właśnie ta rzecz, której też chcesz spróbować! Oto kilka dodatkowych wskazówek:

● poproś o informację zwrotną. Zapytaj kogoś z rodziny, przyjaciela, współpracownika lub menedżera o ich opinię na temat twojego ostatniego projektu lub osiągnięcia,

● prowadź dziennik. Możesz dzielić się swoimi pomysłami i doświadczeniami z innymi lub prowadzić sekretny, ręcznie pisany dziennik. Możne on służyć do wyznaczania celów i monitorowania postępów,

● znajdź sobie mentora. Porozmawiaj z mentorem, jeśli potrzebujesz pomocy w ustaleniu, jak poprawić kwestię samorozwoju. Taką osobą może być twój menedżer, przyjaciel, osoba, na której się wzorujesz, lub mentor w zakresie rozwoju zawodowego lub osobistego.

Życie społeczne jako zaspokojenie potrzeb szacunku i zrozumienia w grupie

Spróbuj dowiedzieć się, co jest przyczyną braku zaspokojenia tych potrzeb. Może być wiele powodów, ale najpierw spróbuj ułożyć sobie plan tego, co chcesz osiągnąć, i pomyśl, jak będziesz się czuł, gdy twoja potrzeba zostanie już zaspokojona. Następnie skup się na wprowadzeniu tego planu w życie.

Oto kilka ogólnych porad, które mogą pomóc:

● obserwuj umiejętności społeczne swoich kolegów z pracy. Podczas rozmów zwracaj uwagę na ich sygnały niewerbalne, mowę ciała (np. uśmiechanie się i potakiwanie) oraz dobór słownictwa. Te obserwacje mogą pomóc ci w rozwoju własnych kompetencji społecznych,

● dbaj o swoje relacje. Silne więzi i wsparcie społeczne sprzyjają zdrowiu i wydłużają życie. Pielęgnuj zwłaszcza te relacje, które są dla ciebie ważne.

Potrzeba autonomii (pobycia czasami z samym sobą)

Czas spędzony w samotności sprawia, że twoje myśli zaczynają krążyć swobodnie, co z kolei może wzmacniać kreatywność. Ludzie nie zawsze rozumieją, że potrzebujesz trochę czasu dla siebie. Spróbuj z nimi o tym porozmawiać. Możecie omówić twoją dostępność w określonych godzinach. Możesz też spróbować zmienić swoje miejsce pracy. Weź laptopa i któregoś dnia popracuj we wspólnej przestrzeni lub w pobliskiej kawiarni. Jeśli zauważysz, że to nie działa, spróbuj dowiedzieć się, co jest nie tak. Może to będzie też klucz do innych odpowiedzi, których szukasz.

Ustal swoje godziny pracy (czas, kiedy jesteś do dyspozycji) i zakomunikuj je współpracownikom oraz klientom – w ten sposób jasno wyznaczysz granice.

Potrzeba kontroli nad własnym życiem

Kierowanie swoim życiem nie oznacza, że masz pełną kontrolę nad wszystkim, co się dzieje. Wiąże się to raczej z ufnym dążeniem do realizacji własnych celów i priorytetów przy jednoczesnym zaakceptowaniu zmian jako nieuniknionej części życia. Oczywiście nie możesz kontrolować wszystkiego. Nikt nie poradziłby sobie sam z pandemią czy innymi poważnymi zmianami. Masz jednak kontrolę nad swoimi uczuciami, myślami i działaniami. Skoncentruj się na ludziach, którzy mają na ciebie wpływ. 

Doprecyzuj swoje kluczowe wartości i przekonania. Co jest dla ciebie najważniejsze w życiu?

Spróbuj wprowadzić pewną rutynę. Powinieneś ustalić codzienny harmonogram, którego będziesz się trzymał. Każda osoba jest inna. Wykorzystuj swoje najlepsze, najbardziej produktywne chwile, bądź świadomy, kiedy one występują. W tym czasie skup się na najtrudniejszych zadaniach, a pozostałą część dnia przeznacz na te mniej wymagające.

Każda sytuacja jest wyjątkowa. W pierwszym etapie twoim głównym zadaniem jest stwierdzenie, że bilans twoich potrzeb nie jest optymalny, natomiast na resztę będzie już miała wpływ twoja konkretna sytuacja. Twoje wysiłki z pewnością przyniosą owoce. Najważniejsze to cieszyć się tym procesem i nie stawiać sobie nierealnych celów. Pamiętaj, że każde wielkie osiągnięcie zaczyna się od małego kroku.

Wszystko, o czym za mało mówi się w branży IT.

Prosto na Twoją skrzynkę.

Oświadczam, że zapoznałem/am się z Polityką Prywatności oraz akceptuję jej treść.

Leave this field empty if you’re human:

Inna Kravchenko

Ma ponad 20-letnie doświadczenie w doradztwie personalnym i karierowym, a ostatnie 12 lat spędziła pracując ze specjalistami IT. Odbyła specjalistyczne szkolenie psychologiczne. Human Resources Generalist w firmie Zoolatech.